در باب اهمیت ریاضی

نسیم نیکلاس طالب در فصل پنجم کتاب معروفش قوی سیاه ترجمه محمد ابراهیم محجوب (متاسفانه به نظرم ترجمه کتاب خوب نیست) مینویسه:
« ریاضیدان ها برای اینکه به ما بباورانند نظریه هایشان برای اجتماع خوب است، به مواردی اشاره میکنند که ان نظریه ها مفید بوده اند، نه مواردی که موجب تلف کردن عمر شده اند. از این بدتر، به آن موارد پر شمار کاربردهای ریاضی اشاره نمی کنند که به دلیل سرشت شدیدا غیر تجربی نظریه های آراسته ریاضی، زیان هنگفتی به جامعه زده اند»

===

البته این نکنه را هم اشاره کنم که در اینجا  بحث نسیم طالب ارتباط خاصی با ریاضی نداره و ریاضی را صرفا به عنوان مصداق بیان کرده، در واقع نسیم طالب میخواد بگه همه رشته ها مدارکی مربوط به موفقیت شون ارائه میدهند اما هیچگاه در مورد موارد شکست صحبت نمی کنند.

اما اگر من بخوام در مورد خاص ریاضی که نسیم طالب عنوان کرده توضیح بدهم باید بگم:

۱) «به مواردی اشاره میکنند که ان نظریه ها مفید بوده اند»: این موضوع کاملا طبیعی هست هیشکی نمی گه ماست من ترش هست. چرا باید انتظار داشته باشیم یک ریاضیدان بیاد و موارد غیر مفید رو بگه. مثلا سازنده یک هواپیمای جنگنده میگه این هواپیما از هموطنانم در برابر حملات دشمن محافظت میکنه هیچ وقت نمی گه با این هواپیما میشه بمب ریخت روی خونه های مردم و کودکان رو کشت. یا مثلا سازنده چاقو از اهمیتش در کارهای آشپزخانه میگه تا کاربرد چاقو برای قتل یا سازنده یک سد از اهمیت سد در تامین آب شرب شهری میگه و نمیاد در مورد مضرات سد برای محیط زیست پایین سد بگه یا تولید کننده کود شیمیایی از اهمیت تولید کود در بالابردن راندمان کشاورزی میگه و نه از ضررهاش برای بدن. از این نظر ریاضیدان ها فرقی با بقیه ندارند.

۲) «نه مواردی که موجب تلف کردن عمر شده اند.»: مسلما نتایج زیادی در ریاضیات بودند که کاربرد خاصی براشون پیدا نشده و به فراموشی سپرده شدند. اما این موضوع در علم کاملا طبیعی هست و ریاضیات خیلی مستثنا از این امر نیست. مثلا طراحان خودرو هر ساله مجبور هستند مدل های مختلفی از خودرو را طراحی کنند اما تعداد اندکی از این خودروهای مفهومی طراحی شده به تولید انبوه میرسند. طراحان لباس هم همینطور! یا نظریات مختلف در فیزیک مثل وجود ماده ای به نام اتر در اطراف زمین که بعدها معلوم شد کاملا چرند هست. در علم هیچ راه شاهانه ای وجود ندارد، باید انبوهی از نتایح به دست بیایند تا تعداد اندکی از اونها بتونند موفقیت کسب کنند. ادیسون هم بیشتر از 1000 اختراع کرد اما کمتر از 10 تاش مشهور شدند و به درد خوردند و بقیه همه فراموش شدند.

۳) «از این بدتر، به آن موارد پر شمار کاربردهای ریاضی اشاره نمی کنند که به دلیل سرشت شدیدا غیر تجربی نظریه های آراسته ریاضی، زیان هنگفتی به جامعه زده اند»

این موضوع هم که اصلا ارتباطی به ریاضیات نداره. مدل های ریاضی در دنیای واقعی را افرادی (اغلب غیر ریاضی) طراحی و استفاده می کنند و اشتباه آنها ارتباطی به ریاضی ندارد. یکی بلده از ریاضی درست استفاده کنه و میشه نیوتن و یکی هم بلد نیست درست استفاده کنه و فاجعه ایجاد میکنه.

مثل این میمونه که به خاطر تصادف ماشین ها در خیابان علم مهندسی مکانیک رو مقصر بدونیم! یا به دلیل خطاهای پزشکی علم پزشکی رو مقصر بدونیم.